Loạn khuẩn đường tiêu hóa do dùng Kháng sinh

Trẻ bị tiêu chảy có thể do nhiều nguyên nhân như do vi khuẩn, virus, ký sinh trùng đường ruột, do chế độ dinh dưỡng hoặc có thể là loạn khuẩn đường ruột do dùng kháng sinh... Nếu bé bị tiêu chảy trong khi đang điều trị một bệnh khác như viêm phế quản phổi, … mà đã loại trừ các nguyên nhân khác thì rất có thể bé đã bị loạn khuẩn ruột do dùng kháng sinh. Đây là một tác dụng phụ rất thường gặp khi uống kháng sinh.

Bình thường trong ruột chúng ta có một hệ vi khuẩn (có khoảng 100 tỷ con) gồm nhiều loại khác nhau gọi là vi khuẩn chí. Các vi khuẩn này luôn duy trì ở thế cân bằng, nhằm tăng cường quá trình tiêu hoá, hấp thụ chất dinh dưỡng, thải trừ các chất độc hại, kìm hãm và làm mất tác dụng của các vi khuẩn gây bệnh ở đường ruột,…..

Theo quy luật cạnh tranh, sinh tồn, hệ vi khuẩn ruột giúp cơ thể chống nhiễm khuẩn bằng cách tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh hoặc ức chế sự phát triển của chúng, giữ ở mức độ không gây bệnh. Khi dùng kháng sinh, không chỉ diệt vi khuẩn gây bệnh mà diệt luôn vi khuẩn có lợi thường xuyên có mặt trong ruột, đồng thời làm xuất hiện những chủng vi khuẩn gây bệnh độc hại và nhờn với nhiều loại kháng sinh. Những vi khuẩn này bình thường không có hoặc có rất ít trong ruột, nay không còn sự cạnh tranh sinh tồn của các vi khuẩn có lợi nữa nên tự do phát triển và gây hại. Hiện tượng này gọi là loạn khuẩn ruột.

Tiêu chảy do loạn khuẩn ruột thường xuất hiện trong và sau khi dùng kháng sinh để điều trị các bệnh khác, hoặc chính trong đợt dùng kháng sinh để chữa tiêu chảy. Đặc điểm của loạn khuẩn ruột là tiêu chảy nhiều lần trong ngày, thậm chí còn nhiều hơn cả lúc mới bị bệnh chưa uống kháng sinh (có bé đi ngoài 15 – 20 lần một ngày). Tiêu chảy trong loạn khuẩn ruột gây phân lỏng lẫn nhầy mũi, hoặc phân xanh, vàng lổn nhổn, có bọt, không có mùi hôi hoặc phân sống, có lẫn thức ăn chưa tiêu, đôi khi lẫn máu, mũi. Mỗi lần đại tiện trẻ phải rặn, và do tính chất axit của phân, vùng hậu môn của trẻ bị hăm đỏ.

Tình trạng tiêu chảy do loạn khuẩn kéo dài sẽ dẫn đến rối loạn hấp thu và rối loạn chuyển hóa. Trẻ bị mất nước kèm theo rối loạn điện giải, dẫn đến suy dinh dưỡng, gầy sút nhanh chóng.

Về lâm sàng, có 3 thể chính:

Thể nhẹ: Trẻ bị tiêu chảy đơn thuần, chưa có rối loạn rõ rệt về vi khuẩn chí đường ruột. Bệnh dễ khỏi sau khi ngừng kháng sinh.

Thể nặng: Trẻ bị viêm tiểu kết tràng và có tổn thương thực thể ở ruột kết. Bệnh biểu hiện chủ yếu như một hội chứng lỵ, mỗi lần đi ngoài trẻ rặn nhiều, phân có nhầy mũi hoặc máu mũi.
Thể hội chứng tả: Thể này ít gặp nhưng nặng, do tụ cầu gây ra.

Cách phòng ngừa và điều trị loạn khuẩn ruột gây tiêu chảy do dùng kháng sinh

Về điều trị tiêu chảy do loạn khuẩn đường ruột và tái lập lại vi khuẩn chí bình thường, khôi phục lại quá trình tiêu hoá và hấp thu, phải tuỳ theo tình hình từng bệnh nhân.

Với các trường hợp nhẹ thì khi ngừng dùng kháng sinh, triệu chứng sẽ thuyên giảm rõ rệt hoặc có thể khỏi hẳn. Trong trường hợp loạn khuẩn mà vẫn phải dùng kháng sinh hoặc bị loạn khuẩn nặng thì phải điều trị hỗ trợ thêm các men vi sinh chứa các loại vi khuẩn có lợi (có tác dụng cân bằng lại các chủng vi khuẩn đường ruột).